اجزای سوله و مصالح تشکیل دهنده ی سوله

اجزای سوله

برای طراحی و اجرای یک سوله مناسب با محل مورد نظر و کاربری سوله، ابتدا لازم است اجزای سوله را بشناسیم. هم چنین لازم است اجزای اصلی سوله با توجه به کاربرد سوله انتخاب شود.

اجزای اصلی تشکیل دهنده سوله به شرح ذیل می باشند:

1. قاب یا فریم
2. وال پست
3. استرات
4. مهاربند
5. پرلین یا لاپه
6. سینه بند
7. جرثقیل
8. پی
9. گیرت
10. سایه بان
11. ناودانی

• قاب یا فریم

به تیرها و ستون های به کار برده شده قاب می گویند که در ساخت سوله این قابها اصولا با دهانه بزرگ و بدون ستون میانی اجرا می شوند. “رفتر” Rafter اصطلاحی است که برای تیر های شیب دار به کار برده می شود.

اتصال قابها در ساخت و اجرای سوله در قسمت بالا یا تاج سوله به صورت شیب دار انجام می شود. زیرا همین ویژگی شیب دار بودن طراحی سوله را نسبت به دیگر سازه ها متفاوت کرده است.

اصلی ترین و مهم ترین قسمت سوله، ستون است. زیرا وظیفه دارد تمامی بارهای مرده و زنده نظیر باد و باران و زلزله را متحمل شود.

هم چنین ستون ها دارای بال و جان هستند. قسمت های کناری ستون بال، که متحمل وزن است و قسمت نگهدارنده ستون و بال به یکدیگر را جان می گویند.

رفترها، تیرهای افقی بالای ستون هستند. که وظیفه انتقال تمامی بارها را به ستون، به عهده دارند. هم چنین به دلیل تغییرات لنگر در ستون ها، در کشور ما رفترها به صورت غیر منشوری اجرا می شوند.

به قسمت بالایی قاب که دو رفتر را به یکدیگر وصل می کنند، تاج فریم می گویند.

لازم به ذکر است به دلیل اجرای دهانه بزرگ در ساخت سوله، نمی توان از پروفیل های موجود در بازار استفاده کرد؛ بلکه به صورت تیرورق و با توجه به مقاطع مورد نظر جوش داده می شوند.

شکل 1. اجزای سوله (قاب یا فریم)

•  وال پست

برای کم کردن سطح بادگیرهای ستون اصلی، وال پست به کار برده می شود. در واقع وال پست ها ستون های فرعی هستند که در ابتدا و انتهای سوله اجرا می گردند. هم چنین از وال پستها برای ایجاد پست بند دیوارهای اطراف و درب های ورود و خروج نیز استفاده می شود.

• استرات

به ستون های افقی که قاب ها را به صورت متقارن و  طولی به یکدیگر وصل می کنند، استرات گفته می شود. استرات ها اصولا از لوله و قوطی ساخته می شوند. که وظیفه مهار قابها و تحمل نیروهای جانبی را به عهده دارند. طول استرات ها بین 5 تا 8 متر است.

استرات ها باعث افزایش اعضا می شوند و تکیه گاه های جانبی به شمار می روند. هم چنین در ایجاد فضای کافی برای نصب مهاربند ها تاثیرگذارند.

• مهاربند

مهاربندها در دو نوع قائم و افقی هستند که برای فشار و کشش به کار برده می شوند. این اجزا محوری بوده و به صورت طولی و گاهی عرضی برای افزایش سختی لوله ها اجرا می شوند. برای اجرای این اجزا از میل مهارها و بست های قورباغه ای استفاده می شود.

• پرلین یا لاپه

تحمل وزن پوشش سقف، بر عهده پرلین ها می باشد. به این صورت که به طور افقی و به شکل Z اجرا می شوند.

• سینه بند

سینه بند ها از نبشی و ورق ساخته می شوند. بال پایینی رفتر، به وسیله سینه بند و پیچ به پرلین متصل می شود زیرا با این کار از کمانش پیچشی جانبی بال رفتر که دارای لنگر منفی و تحت فشار است، جلوگیری می شود.

• جرثقیل

پرکاربردترین جرثقیل ها به صورت سقفی هستند. عمدتا جرثقیل در تمام نقاط سوله و به صورت طولی و عرضی قابل اجراست. جرثقیل به روی تیر حمال نصب می شود. که در تمام طول سوله و دو انتهای عرضی قرار می گیرد که تیر حمال بر روی تیر براکت نصب می شود. تیر براکت به ستون جوش داده می شود. ریل های پروفیلی نیز بین تیر حمال و چرخ راهبر اجرا می شوند.

• پی

اصولا ستون های سوله به پی هایی که اصطلاحا به آن پی منفرد می گویند متصل می شوند. پی های منفرد توسط کلاف هایی که عملکرد کششی دارند به یکدیگر اتصال داده می شوند. برای افزایش ظرفیت پی ها به آن ها برشگیر نیز اضافه می کنند.

• گیرت

گیرت، بند جانبی و انتهایی است که مابین فریم ها اتصال داده می شود.

• سایه بان

سایه بان، به انتهای رفتر و به منظور جلوگبری از ریزش آب باران به روی سوله، متصل می شود.

• ناودانی

برای انتقال آب از سقف به زمین قرار داده می شود.

شکل 2. اجزای اسکلت فلزی

اجزای اسکلت سوله

اسکلت یا همان سازه فلزی سوله، دارای اجزای زیادی است. که هر کدام وظیفه مهمی را بر عهده دارند. هم چنین نبود هر یک از این اجزا باعث نقص سازه می شود. روند کار اجرای اسکلت باید به طور کامل و با استفاده از مواد اولیه باکیفیت و هم چنین مهندسان مجرب و با تجربه انجام بگیرد.

اجزای اسکلت سوله به طور صحیح و محاسبات و طراحی دقیق اجرا می شود.

به طور کلی اجزای تشکیل دهنده اسکلت سوله به شرح ذیل است:

1. ستون و تیرها یا همان قاب و فریم
2. رفتر یا همان تیرهای شیب دار افقی
3. وال پست
4. استرات
5. مهاربند
6. پرلین یا لاپه
7. سینه بند
8. جرثقیل
9.  پی

شکل 3. اجزای تشکیل دهنده ی سوله

اجزای ساختمانی سوله

بعد از اجرای اسکلت سوله، نوبت به اجرای پوشش سقف و دیوارها، اجرای درب و پنجره و … می رسد.

• پوشش سقف سوله

پوشش سقف سوله، مهم ترین قسمت ساخت سوله بعد از اجرای اسکلت است. برای پوشش سقف سوله، از مواد و مصالحی متناسب با نوع کاربری سوله استفاده می شود. ساندویچ پانل، کارتن پلاست، پلی کربنات و ورق گالوانیزه از انواع پوشش سقف سوله هستند. پوشش سقف بر روی پرلین ها نصب می شود. به طور مثال برای سوله هایی که تغییر دما در آن ها حایز اهمیت است، از سقف های ساندویچی استفاده می شود.

شکل 4. اجزای ساختمانی سوله

پوشش سقف ساندویچ پانل

شکل 5. پوشش سقف ساندویچ پانل

پوشش سقف ورق گالوانیزه

شکل 6. پوشش سقف ورق گالوانیزه

پوشش سقف پلی کربنات

شکل 7. پوشش سقف پلی کربنات

پوشش سقف کارتن پلاست

• دیوار چینی

برای چیدن دیوار پیرامون سوله، از ساندویچ پانل، دیوار آجری دو طرف نما، دیوار بلوکی، ورق موج دار و … استفاده می شود. که با توجه به طرح اولیه و نظر مهندسان و با توجه به نوع کاربری سوله اجرا می شود. هم چنین گاهی اوقات از ترکیب دیوارهای نام برده شده، مثل آجر و ساندویچ پانل استفاده می شود به این صورت که اول آجر یا بتن چیده می شود تا ارتفاع مورد نظر، سپس از ورق یا ساندویچ پانل برای ادامه دیوار چینی استفاده می شود.

شکل 8. دیوار چینی در سوله

• درب و پنجره

هر سوله ممکن است دارای یک یا چند درب باشد، که بستگی به طرح و نوع کاربری سوله دارد. به طور مثال ممکن است برای ورود – خروج افراد و ورود -خروج ماشین و وسایل به داخل سوله از اجرای دو درب مجزا استفاده شود.

پنجره های سوله به صورت نورگیر و بالای دیوارها یا هر ارتفاعی که در طراحی انجام شده باشد اجرا می شوند.

• ساختمان اداری

اگر بنا به نوع کاربری سوله نیاز به اتاق مجزا باشد، مانند نگهبانی، اتاق اداری و … . در بخش های مختلف سوله این اتاق ها اجرا می شوند که هر کدام دارای درب و پنجره مجزا و متناسب با نوع قرارگیری اتاق اجرا می گردد.

• کفپوش سوله

پوشش کف سوله بر اساس نوع کاربری آن و طراحی اولیه اجرا می شود. کفپوش بتن سخت، اپوکسی، پلی یورتان و… از انواع پوشش کف سوله هستند. به طور مثال برای کفسازی سوله سردخانه و تولید لبنیات از پلی یورتان استفاده می شود و برای کفسازی انبار لوازم خانگی و کارخانه خودرو سازی از کفسازی بتن سخت استفاده می شود.

لازم به ذکر است که در اجرای پوشش کف سوله، زیر سازی های اولیه نظیر اجرای بتن مگر، آرماتوربندی و … برای هر نوع کاربری به صورت یکسان انجام می شود.

شکل 9. کف پوش در سوله

اجزای پی سوله

به طور کلی اجزای پی سوله دارای سه قسمت فونداسیون، پیچ و بیس پلیت می باشد.

1. فونداسیون
2. پیچ
3. بیس پلیت

طبیعتا برای اجرای هر نوع سازه نیاز به پایه و اساس داریم، که بتواند استحکام کافی داشته باشد. در قسمتی که ستون اصلی سازه ی سوله قرار می گیرد، زمین آنجا را کنده و زیر سازی و پی ریزی لازم انجام می شود که به این قسمت فونداسیون می گویند.

برای قرارگیری ستون، لازم است که پیچ هایی داخل پی قرار بگیرد تا ستون با مهره به آنها اتصال داده شود.

محل اتصال ستون به پایه را بیس پلیت می گویند.

وسایل اتصال اجزای سوله

مهم ترین اتصالاتی که برای اجرای سوله به کار برده می شود: اتصالات تیزه، اتصالات گوشه و اتصال ستون به فنداسیون است.

• اتصال تیزه

در اتصال تیزه، برای اتصال دو تیر به یکدیگر، انتهای هر تیر در کارخانه برش می خورد و با صفحه ای که دو طرف طولی آن دارای سوراخ می باشد، جوش می خورد. از لچکی نیز برای تقویت جوش استفاده می شود.

در کارگاه تولیدی سازه یا در هنگام اجرای سوله، اجزای فلزی با پیچ و یا پرچ به هم اتصال داده می شوند که اصطلاحا به آن اتصالات فلنچی نیز می گویند.

• اتصالات گوشه

در اجرای اتصالات گوشه ای، از صفحه ضخیم یا همان اتصال فلنچی و اتصال با ورق کششی روی بال استفاده می شود. که هر کدام دارای مزایا و معایب هستند.

• اتصال ساعتی

اتصال ساعتی نوعی دیگر از اتصالات تیر به ستون است. سهولت در حمل و نصب از مزایای این نوع اتصال است.

به طور کلی برای اجرای اتصال ستون به فنداسیون از اتصال مفصلی ساده، اتصال خطی و اتصال نقطه ای  استفاده می شود.

اجرای اتصال مفصلی ساده به این صورت است که ستون به صفحه ستون جوش داده می شود.

در اتصال خطی، کف ستون دارای صفحه ای شیاردار است که ستون به وسیله نبشی به صفحه جوش داده می شود و صفحه به فنداسیون متصل است.

امیدوارم که مقاله ی ” اجزای سوله و مصالح تشکیل دهنده ی سوله ” برای شما عزیزان مفید بوده باشد. شرکت آریان ساز در زمینه ساخت سوله و سازه های فلزی و مخازن استیل و …  ارائه دهنده ی خدمات به شما عزیزان است. با ما در ارتباط باشید. 🙏🙏🙏