یکی از دغدغه‌های بشر از گذشته تا به حال نگهداری مواد غذایی، فراورده‌های گوشتی، میوه‌جات و … برای مدت طولانی بدون افت کیفیت بوده است. به همین دلیل انواع سردخانه‌ها برای نگهداری این اقلام و جلوگیری از فاسد شدن آن‌ها طراحی و ساخته شده است. در این مطلب قصد داریم شما را با انواع سردخانه‌ها و کاربرد هر یک آشنا کنیم.
سردخانه چیست؟
سردخانه یک فضای بسته و محصور شده است که دما و رطوبت آن با دقت و به صورت مستمر کنترل می‌گردد. از سردخانه برای انجماد و نگهداری مواد مختلفی مانند محصولات غذایی، مرغ و ماهی ، میوه و صیفی‌جات، گوشت، لبنیات، و همین‌طور مواد دارویی، تجهیزات الکترونیکی، پزشکی و شیمیایی استفاده میشود. سردخانه‌ها بر اساس سیکل تبرید تراکمی کار می‌کنند و با توجه به ظرفیت برودتی مورد نیازشان می‌توانند جز یکی از انواع فریونی، رک و یا آمونیاکی باشند. سردخانه‌های با دمای بالای صفر معمولاً برای نگهداری میوه و سبزیجات و یا نگهداری کوتاه مدت و همچنین توزیع ماهی، مرغ و گوشت کاربرد دارند.
برای ساخت سردخانه و جلوگیری از هدررفت انرژی، باید تمام وجوه اتاقک سردخانه مانند دیوارها، سقف و کف آن عایق شوند. نوع و ضخامت عایق، تأثیربالایی در جلوگیری از هدر رفت انرژی و همچنین برای افزایش عمر سیستم برودتی و در نتیجه پیشگیری از فساد و خرابی مواد نگهداری شده مفید است.
شکل 1. سردخانه چیست؟ طراحی و ساخت انواع سردخانه
انواع سردخانه بر اساس رنج دمایی
انواع سردخانه بر اساس رنج دمایی شامل موارد زیر میشود:
- سردخانه بالای صفر
- سردخانه زیر صفر
- تونل انجماد
انواع سردخانه بر اساس ساختار
سردخانه کوچک
سردخانه‌های کوچک یا اتاقی برای انجماد و نگهداری انواع میوه، مواد غذایی، لبنیات، محصولات پروتئینی مانند ماهی، میگو، مرغ، گوشت، سوسیس و کالباس استفاده می‌شوند. این نوع سردخانه‌ها معمولا در محل رستوران‌ها، هایپرمارکت‌ها، کترینگ‌ها به کار برده می‌شوند. سردخانه‌های کوچک در هر دو نوع بالای صفر و زیر صفر طراحی و تولید می‌گردند.
سردخانه متحرک
این نوع سردخانه‌ها برای توزیع و ارسال مواد غذایی و دارویی به شهرهای مختلف و مراکز عرضه محصولات غذایی مانند داروخانه‌ها، هایپرمارکت‌ها و همچنین صادرات به کشورهای دیگر به کار برده می‌شوند. سردخانه‌های متحرک از طریق وانت بارها و کشنده‌های سنگین باید جابه‌جا شوند. این سردخانه‌ها دارای قابلیت طراحی به صورت زیر صفر و یا بالای صفر هستند.
با توجه به حساسیت بالایی که در دما برای نگهداری محصول وجود دارد، سردخانه متحرک می‌تواند به یک سیستم رزرو یا استندبای تجهیز شده باشد تا اگر یکی از سیستم‌ها دچار خرابی شد، دیگری شروع به کار کند و از خرابی محصول جلوگیری شود.
سردخانه کانتینری
از سردخانه کانتینری جهت نگهداری مواد غذایی در کشتی‌ها، شناورها و همچنین سکوهای نفتی استفاده میشود. نام دیگر این نوع سردخانه، سردخانه کانکسی است که در دو رنج دمایی بالای صفر و زیر صفر وجود دارد. استفاده از سردخانه کانکسی یا سردخانه کانتینری محدود به حمل و نقل دریایی و سکوهای نفتی نیست، بلکه می‌توان آن را در محل‌هایی که نیاز به جابه‌جایی مداوم سردخانه وجود دارد، نیز به کار برد. در این نوع سردخانه برای صرفه جویی در هزینه‌ها و محل نصب، می‌توان سردخانه بالای صفر و زیر صفر را در یک کانکس طراحی و تولید کرد.
شکل 2. سردخانه کانتینری
سردخانه صنعتی
سردخانه صنعتی به سردخانه‌های بزرگ که دارای مساحت زیاد و حجم بارگیری بالا هستند، گفته میشود. این سردخانه‌ها برای انبار کردن و ذخیره‌سازی مواد غذایی مانند انواع میوه، مرغ، گوشت، ماهی، خشکبار و … در تناژهای بسیار بالا به کار برده میشود. سردخانه‌های صنعتی معمولا در دو نوع فریونی رک و یا آمونیاکی و در دو رنج دمایی بالای صفر و زیر صفر تولید می‌شوند. این نوع سردخانه‌ها از جمع شدن تعداد زیادی اتاقک با مساحت بالا در یک مجموعه ایجاد می‌شوند و در یک اتاق کنترل واحد به کنترل دما و رطوبت کلیه اتاق‌ها پرداخته میشود. سردخانه صنعتی در مجاورت یا نزدیکی مراکزصید، باغ‌ها و مراکز کشتار دام احداث میشود.
سردخانه کنترل اتمسفر CA
در سردخانه کنترل اتمسفر میزان اکسیژن و تعدادی از گازهای دیگر مانند اتیلن به طور منظم کنترل شده و اگر میزان آن از حد معین شده‌ای بالاتر رود به کمک روش‌ها خاص به کاهش آن می‌پردازند.
برای کاهش روند فاسد شدن میوه و سبزیجات باید میزان اکسیژن یا اتیلن سردخانه را تا حد امکان کاهش داد. برای کاهش میزان اکسیژن سردخانه دو روش زیر وجود دارد:
- روش اول: گاز دی‌اکسید کربن را به فضای سردخانه تزریق می‌کنند تا فشار مثبتی ایجاد شود و در نتیجه میزان اکسیژن در سردخانه کاهش یابد.
- روش دوم: پس از اینکه هوا را از فیلترهای مخصوص عبور دادند و گازهایی مانند اکسیژن را جداسازی کرده و سپس آن را به داخل سردخانه تزریق می‌کنند.
انواع سردخانه بر اساس نوع محصول نگهداری
- سردخانه‌های مخصوص صنایع گوشت
- سردخانه‌های مخصوص صنایع لبنیاتی
- سردخانه‌های مخصوص نگهداری میوه و سبزی
- سردخانه‌های مخصوص ماهی (شیلات)
طراحی سردخانه
برای طراحی سردخانه باید به مسائلی مانند نوع محصول، شرایطی که برای نگهداری محصول نیاز است مانند دما و رطوبت مناسب، مدت زمان نگهداری، روش نگهداری محصول، حجم بارگیری، روش بارگیری، عمل آوری و تکنولوژی آن، مسیر تردد وسایل حمل و نقل و عناصر استاندارد ساختمانی مانند دیوارها، پی‌ها، سقف‌ها و غیره را در نظر گرفت.
سردخانه‌هایی که ظرفیت بارگیری آن‌ها کمتر از 5000 تن باشد، معمولا به صورت یک طبقه و سردخانه‌هایی که ظرفیت آن‌ها بیش از 5000 تن باشد، به صورت چند طبقه‌ای ساخته میشود. ولی به خاطر موقعیت محل، ممکن است حتی سردخانه به ظرفیت 3000 تن نیز در دو طبقه یا بیشتر ساخته شود.
اگر از مصالح ساختمانی سنتی استفاده شود، طول و عرض اتاق‌ها باید ضریب 6 متر باشد. برای ساخت سردخانه‌های متوسط و بزرگ یک طبقه‌ای حداکثر عرض پیشنهادی 24 متر است. مربع مستطیل‌های ساختمانی یعنی فاصله ستون‌ها باید 12×6 متر یا 18×6 متر باشد. برای ساخت سردخانه‌ای که ظرفیتی کمتر از 600 تن دارد، بهتر است که مربع مستطیل‌های ساختمانی 6×6 به کار برده شوند. در سردخانه‌های یک طبقه‌ای، فاصله بین کف تا زیر سقف یعنی ارتفاع اتاق‌ها، پیشنهاد میشود 6 متر یا بیشتر در نظر گرفته شود. اندازه‌های پیشنهادی برای ظرفیت‌های کمتر از 600 تن، 4/8 متر و حداقل 3/6 متر می‌باشد. ارتفاع در سردخانه‌های چند طبقه‌ای نیز 4/8 تا 5/4 متر است.
بدنه سردخانه (ساندویچ پانل)
از اهداف اصلی مجریان و پیمانکاران اجرای سریع ساختمان‌ها است. استفاده از ساندویچ پانل، یکی از روش‌هایی که در ساختن سردخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساندویچ پانل یک ساختار سبک و مرکب است که در دو طرف آن دو لایه وجود دارد و در وسط این دو لایه یک لایه عایق قرار دارد. ماده عایقی که در ساندویچ پانل به کار می‌رود، از جنس‌های پلی استایرن، پلی اورتان و پشم سنگ است. پانل‌ها به صورت نر و مادگی ساخته شده که این روش تولید باعث میشود که اتصال و نصب آسانی داشته باشند.
ضریب انتقال حرارتی هر سانتی‌متر ضخامت پلی اورتان 1/14 سانتی‌متر پلاستوفوم، 1/3 سانتی‌متر پشم سنگ، 4 سانتی‌متر چوب، 10 سانتی‌متر بلوک بتنی و 25 سانتی‌متر آجر می‌باشد در نتیجه استفاده از ساندویچ پانل ضمن راحتی نصب، باعث کاهش ضخامت جداره‌ها نیز کاهش می‌گردد.
شکل 3. بدنه سردخانه (ساندویچ پانل)
عوامل موثر بر هزینه ساخت سردخانه
مهم‌ترین عامل موثر بر هزینه ساخت سردخانه، ابعاد آن و انتخاب درست قطعات و به کارگیری تجهیزات با کیفیت است. در حالت عواملی مانند زیر بر قیمت سردخانه تاثیر دارد:
- تجهیزات کنترلی
- کیفیت نصب
- تابلو برق
- ساندویچ پانل
- شیرآلات
- دمای نگهداری (زیر صفر یا بالای صفر)
- برند اواپراتور و کمپرسور
- موتور سردخانه یا همان کمپرسور سردخانه
- سایز و نوع درب سردخانه
- برق سه فاز یا تک فاز (برای ساخت سرد خانه‌های بزرگ نمی‌توان از برق تک فاز استفاده کرد.)
- ابعاد (هر چه ابعاد سردخانه بزرگتر باشد، هزینه ساخت آن نیز بالاتر خواهد رفت.)
خدمات ساخت سردخانه در آریان ساز
- رعایت نکات اصلی در ساخت و نصب سردخانه
- طراحی علمی و اصولی سردخانه
- استفاده از تجهیزات با کیفیت و برندهای معتبر
- بازدیدهای دوره‌ای از سردخانه و بررسی عملکرد آن
- گارانتی تجهیزات اصلی سردخانه
ثبت ديدگاه