آب بندی مخازن بتنی و دیگر مخازن با استفاده از پوشش‌های متفاوت می‌باشد. هدف از ساخت مخازن بتنی حفظ و نگهداری مایعات مانند آب شرب یا آب فاضلاب برای زمان‌های طولانی می‌باشد. بنابراین برای جلوگیری از هدر رفتن این مایعات و حفظ سلامت آب یا هر مایع دیگر و جلوگیری از تراوش آن به خارج از مخزن آن باید از انواع روش آب بندی استفاده کرد.
چرا آب بندی مخازن بتنی اهمیت دارد؟
به دلیل اینکه طول عمر سازه‌های بتنی بسیار پراهمیت است، به روش‌های حفاظت مخازن بتنی و آب بندی مخازن بتنی باید توجه ویژه‌ای داشت. برای آب بندی مخازن بتنی یا حفاطت از مخزن بتنی می‌توان به روش‌های مختلفی عمل کرد.
- اگر سازه‌ها در حین ساخت یا همان آب بندی اولیه انجام شود به نوعی پیشگیری محسوب می‌شود. طبق نوع سازه، ابعاد آن می‌تواند با افزودنی‌های بتنی برای آب بندی استفاده کرد. علاوه بر این آب بندی درزهای اجرایی نیز باید انجام شود که برای این مورد از واتر استاپ‌های بتنی استفاده می‌شود.
- آب بندی ثانویه به این معنی است که هر چند رعایت نکات اجرایی در ساخت مخازن بتنی انجام می‌شود اما ممکن است سیستم به‌طور کامل آب بندی نشود، به همین دلیل از سیستم حفاظت ثانویه بتن که یکی دیگر از روش‌ها برای آب بندی مخازن بتنی است استفاده می‌گردد. در این روش باید عوامل متفاوتی که در پوشش آب بندی موثر هستند را در نظر گرفت. مثلا سیستم‌هایی که در چند مرحله باید اجرا شوند دارای فرصت زمانی اجرا و بهره‌برداری متفاوتی هستند که مهم است. برای مثال میزان فشار و دبی آب در کیفیت نهایی محصول، جهت مثبت و منفی بودن آب و انتخاب پوشش مناسب که دارای مقاومت فشاری و کششی بالایی هستند مد نظر قرار گرفته می‌شود. مقاومت شیمیایی سازه در برابر ترکیبات داخلی مخازن، مقاومت اسیدی بالا در برخی سیستم‌ها، دما و شرایط رطوبت سازه، مقاومت در برابر اشعه یو وی، مدول الاستیسیته فاکتورهای مهمی محسوب می‌شوند.
انواع مواد مصرفی در آب بندی مخازن بتنی
برخی از انواع موادی که برای حفاظت از بتن و آب بندی استفاده می‌شود، می‌توان به پوشش پلیمری مانند پلی یورتان‌ها و اپوکسیها اشاره کرد. علاوه بر این غشاهای پلی اتیلن و پی وی سی نیز در این زمینه کاربرد دارند.
بتن‌های پلیمری از طریق پلیمریزاسیون مونومرها حاصل می‌شود. این مواد در نقش بایندر ظاهر می‌شوند. این بتن‌ها به دلیل پیوند قوی و تقویت استیل و استحکام بالایی که دارند، مورد اهمیت قرار گرفته‌اند. برای برطرف کردن کامل ترک و آب بندی مخازن بتنی با رزین‌های اپوکسی، تزریق رزین‌های پلیمری را با استفاده از تزریق تحت فشار انجام می‌دهند. اگر ترک‌ها خیلی بزرگ و بسیار مشهود باشند می‌توان از پکر تزریق استفاده کرد. برای انجام عملیات تزریق باید توجه کرد که از کمترین ارتفاع به سمت بالا انجام گیرد.
برای آب بندی می‌توان از رزین‌های مایعی مانند ترموست‌ها، رزین‌های اصلاح شده و یا مونومرهای متاکریلاتی استفاده کرد. رزین‌های ترموست شامل پلی استرهای غیر اشباع، رزین اپوکسیها، فوران‌ها، رزین وینیل استر، پلی یورتان‌ها و فنول‌ها می‌باشند. رزین اصلاح شده نیز شامل اپوکسیها و پلی یورتان‌ها هستند. بنابراین استفاده از دانش پلیمری و رزین‌ها در آب بندی مخازن بتنی از پراهمیت‌ترین موارد در این مبحث هستند و با شرایط متفاوتی که مخازن دارند، انتخاب مناسبی برای آب بندی آن‌ها باید انجام شود.
طراحی سیستم آب بندی مخازن بتنی و استخرها
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های استخرهای شنا همواره زیبایی آن‌ها می‌باشد. اما استخرهای دیگر مانند مخازن بتنی آب، مهم‌ترین مساله، بارهای وارد بر آن‌ها و تجهیزات درون آن می‌باشد. برای برخی استخر های خاص نیز مانند استخرهای پرورش ماهی، حفاظت شیمیایی باید بر این موارد اضافه شود. در هر کدام از این موارد مواد مصرفی که برای آب بندی استخر و آب بندی مخازن بتنی استفاده می‌شود متفاوت است زیرا این مواد براساس کاربرد استخر انتخاب می‌شوند. هر گونه نقصی که در مراحل طراحی و ساخت استخر وجود داشته باشد، باعث عملکرد ناقص سیستم آب بندی و در نتیجه آسیب بر سازه مورد نظر خواهد شد. برای طراحی یک منبع آب بتنی می‌توان به‌طور خلاصه پارامترهای زیر را نام برد:
- حفاظت و آب بندی قسمت‌های بیرونی مخازن بتنی آب
- آب بندی سیستم لوله کشی و انتقال آب و سیم کشی استخر و مخازن بتنی آب
- آماده‌سازی و آب بندی سطوح داخلی استخر و مخازن بتنی آب
- انتخاب مصالح صحیح برای پوشش نهایی
حفاظت و آب بندی مخازن بتنی آب و استخرها
حتی اگر طرح اختلاط خوب و ساخت مناسب بتن انجام گرفته باشد، اما یکی از عواملی که بر آب بندی استخر و مخزن آب موثر است عوامل فیزیکی هستند. این عوامل امکان دارد که باعث تسریع در تخریب بتن شوند و دوام آن را کم کنند. به دلیل اینکه این عوامل در حضور آب دچار تغییر می‌شوند، در فرایند طراحی سازه سطح آب زیرزمینی (موقتی و دائمی) نیز باید در نظر گرفته شود و اثر آن بر روی عوامل مورد نظر، شناخته شود. این عمل باعث می‌شود تا بتوان طراحی پی‌ها و استخر یا مخزن آب و همچنین آب بندی و حفاظت را بر روی آن‌ها بهتر و دقیق‌تر انجام داد. یکی از مهم‌ترین قسمت‌های منبع آب بتنی که برای آن باید تمهیدات ویژه‌ای در آب بندی آن در نظر گرفته شود، کف منبع آب بتنی است. به دلیل اینکه فشار هیدرواستاتیک که بر کف استخر و مخزن آب وارد می‌شود بیشترین فشار ی است که در آن وجود دارد، سیستم آب بندی انتخابی باید دارای قابلیت تحمل این فشار باشد.
در این شرایط ممکن است فشاری که بر بتن وارد می‌شود باعث شود درز و ترک‌های مویی در آن ایجاد گردد. در واقع می‌توان گفت کف استخر از مهم‌ترین قسمت‌های استخر برای آب بندی است، بنابراین در کف مخازن آب بتنی بعد از اینکه عملیات سنگ ریزی و بتن ریزی مناسب انجام گرفت، مهم‌ترین عملیات مربوط به آب بندی آن می‌باشد. زیرا اگر آب به کف استخر نفوذ پیدا کند، از لوله‌های مویین موجود در بافت بتن بالا می‌رود و همین باعث می‌شود کل بتن دچار ضعف شود و عملکرد کل سازه زیر سوال خواهد رفت.
ثبت ديدگاه